Τα κείμενα του παρόντος συλλογικού τόμου γράφηκαν με πρωτοβουλία και πρόνοια του Σεβ. Μητροπολίτη Σηλυβρίας κ. Μαξίμου. Σκοπός της έκδοσης είναι αφενός μεν να εμπλουτιστεί η βιβλιογραφία τόσο με ιστορικές-θεολογικές μελέτες όσο και με πρωτότυπα βιωματικά κείμενα για τον Άγιο Νεκτάριο με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από την οσιακή του κοίμηση, αφετέρου δε να καταστεί γνωστό στο ευρύ κοινό το σπουδαίο έργο που επιτελείται στην πατρίδα του Αγίου, τη Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης. Και μπορεί το πατρικό σπίτι του Αγίου να μην υπάρχει πια καθώς κατεδαφίστηκε το 1976, υπάρχει όμως το νέο Επισκοπείο και εντός αυτού παρεκκλήσι επ’ ονόματι της Παναγίας της Σηλυβριανής και του Αγίου Νεκταρίου, πολύ κοντά στο παλαιό Επισκοπείο και στο σημείο όπου βρισκόταν η οικία του Αγίου, στην ίδια γειτονιά της ακμάζουσας τότε ρωμέικης κοινότητας της Σηλυβρίας. Ωστόσο, σημαντικότερη από τα κτίσματα και τους συμβολισμούς τους είναι η αστείρευτη αγάπη του Σεβ. Μητροπολίτη προς τη Σηλυβρία και τον Άγιο, η υπομονή και η επιμονή με τις οποίες διατηρεί και αναπτύσσει σχέσεις τόσο με τους συλλόγους των Σηλυβριανών στον Ελλαδικό χώρο, όσο και με τους σημερινούς κατοίκους της Σηλυβρίας και μεριμνά πατρικά για το συνεχώς αυξανόμενο εκεί ποίμνιό του, αναδεικνύοντας έτσι τον Άγιο Νεκτάριο σε σημείο καταλλαγής, ειρήνης και αγάπης μεταξύ των λαών. Προϊόν αυτής της αγάπης είναι και η παρούσα επετειακή έκδοση, η οποία ελπίζουμε να βοηθήσει ώστε να γνωρίσουν οι αναγνώστες καλύτερα τον Άγιο Νεκτάριο και τη γενέθλια γη του.
Πρόκειται για μια χειρόγραφη ιστορική πραγματεία των αρχών του 19ου αιώνα για την Κυζικηνή χερσόνησο της Μικράς Ασίας, αγνώστου μέχρι πρότινος συγγραφέα, το μοναδικό αντίγραφο της οποίας διασώζεται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων και αποτελεί το παλαιότερο σωζόμενο κείμενο σχετικά με την ιστορία της Κυζίκου
Η έκδοση περιλαμβάνει τη μεταγραφή του χειρογράφου, την απόδοσή του στη νεοελληνική, τους χάρτες του πρωτοτύπου καθώς και μια εισαγωγή που θέτει το ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο του έργου αναδεικνύοντας τη σπουδαιότητά του, ενώ παράλληλα αποκαλύπτεται το πρόσωπο του συγγραφέα της πραγματείας
Βασισμένοι στο πρωτότυπο έργο του Κωνσταντίνου Μακρή (1850-1920), με τις συμπληρώσεις του γιου του Ιπποκράτη (1883-1967), οι δύο επιμελητές μας παραδίδουν ένα ολοκληρωμένο δείγμα μικροϊστορίας που παρακολουθεί την καθημερινότητα και τις επιτεύξεις μιας εύρωστης ελληνικής κοινότητας της Μικράς Ασίας, της Αρτάκης Κυζίκου, από την αρχαιότητα μέχρι την καταστροφή του 1922 και την εγκατάσταση των προσφύγων της στη Νέα Αρτάκη.
Γεωγραφικές, αρχαιολογικές, λαογραφικές και κοινωνιολογικές παρατηρήσεις, στοιχεία για τη συμβίωση των κοινοτήτων της Κυζικηνής χερσονήσου, ο ενθουσιασμός από την είσοδο του ελληνικού στρατού το 1920, η τραγική κατάληξη και ο εκπατρισμός ‒ όλα καταγράφονται στο βιβλίο αυτό, με τρόπο που δείχνει τι εθνικός πλούτος ήταν ο μικρασιατικός και ευρύτερα ο μείζων ελληνισμός και πόσο άδοξα συρρικνώθηκε, περιοριζόμενος στη μητροπολιτική Ελλάδα.
Οι επιμελητές οργάνωσαν το υλικό του βιβλίου ξεδιαλέγοντας από ένα ευρύτερο σώμα τα αποσπάσματα εκείνα που αναφέρονταν ειδικά στην Αρτάκη, εμπλούτισαν το κείμενο με αδημοσίευτο φωτογραφικό υλικό, πρόσθεσαν υποσημειώσεις, παραρτήματα και βιογραφικά σημειώματα φωτίζοντας ιδανικά τη ζωή μιας απ’ τις πολλές χαμένες πατρίδες μας.
Το βιβλίο Γράμμα στα εγγόνια μου αποτελεί μια ζωντανή, πρωτοπρόσωπη αφήγηση του δασκάλου και τ. Σχολικού Συμβούλου Κωνσταντίνου Λ. Γαλάνη, η οποία αφορά τα παιδικά και εφηβικά του βιώματα στην Άρτα όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, και στη Χίο όπου αναγκαστικά πέρασε δύο από τα γυμνασιακά του χρόνια. Με το παραστατικό και άμεσο ύφος του, ο συγγραφέας παραθέτει ένα μεγάλο πλήθος πληροφοριών για την καθημερινή ζωή στην ελληνική ύπαιθρο των δεκαετιών του ’50 και του ’60, περιγράφει τα ήθη, τις κοινωνικές ανισότητες, τη φτώχεια, τον αγώνα για επιβίωση και την αστείρευτη δίψα του για μόρφωση. Τη διήγησή του συμπληρώνει μια γλαφυρή αναφορά, από την οπτική του δασκάλου πλέον, στη Νέα Αρτάκη Ευβοίας των δεκαετιών του ’70 και του ’80, τον τόπο στον οποίο έχει περάσει, με την οικογένειά του, το μεγαλύτερο μέρος του βίου του. Κλείνοντας, προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό τρία σπάνια, ανέκδοτα, παραδοσιακά παραμύθια.
Γράμμα στα εγγόνια μου
Στην Αρτάκη Κυζίκου λίγα χρόνια πριν τη Μικρασιατική καταστροφή δύο νέα παιδιά, ο Γιάννος και η Κοραλία, ερωτεύονται και κάνουν όνειρα για το μέλλον, το οποίο στα αθώα μάτια τους διαγράφεται ευοίωνο. Οι πολιτικές εξελίξεις όμως, τα στρατιωτικά γεγονότα στη Μικρά Ασία και οι διωγμοί των Χριστιανικών πληθυσμών, αλλάζουν τα σχέδια των δύο νέων. Η Κοραλία με την οικογένειά της φεύγουν για τη μητρόπολη Ελλάδα πριν τις μαύρες μέρες του μεγάλου διωγμού. Έτσι ο Γιάννος από τη μια χάνει τον έρωτα της ζωής του και από την άλλη βιώνει της φρικαλεότητες με την εισβολή των τσετών στην Αρτάκη. Ως εκ θαύματος θα γλιτώσει και θα κάνει μια νέα αρχή βασισμένος στις γνώσεις και την εργατικότητά του. Με το πέρασμα του χρόνου θα καταφέρει να χτίσει μια αυτοκρατορία. Οι αναμνήσεις του, κλεισμένες σε ένα ασημένιο κουτί, θα του κρατούν συντροφιά μέχρι τη στιγμή που…
Η μαρτυρία του Ιωάννη Τεβεκέλη (Γκιούλμπαξε Μ. Ασίας, 1909 – Νέα Αρτάκη Ευβοίας, 1984) αφορά, στο μεγαλύτερο μέρος της, την πολύμηνη και δραματική περιπλάνηση 65 Ελλήνων στα βουνά της χερσονήσου της Ερυθραίας, αμέσως μετά την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από τη Μικρά Ασία τον Αύγουστο του 1922, την καταδίωξή τους από τους Τούρκους και τη διάσωσή τους, τελικά, από πλοίο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.
Μαρτυρία του Ιωάννη Τεβεκέλη
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και τις κακουχίες που αντιμετώπισε για έναν χρόνο σε διάφορα μέρη της μητέρας Ελλάδας, το μεγαλύτερο μέρος των Αρτακηνών προσφύγων από την Κύζικο της Μικράς Ασίας εγκαταστάθηκε, τον Σεπτέμβριο του 1923, σε παραλιακή περιοχή, κοντά στη Χαλκίδα, ιδρύοντας την Νέα Αρτάκη. Στην πόλη αυτή, την Κυριακή του Πάσχα του έτους 1951, οκτώ μικρά κορίτσια έγιναν μάρτυρες του μεγάλου θαύματος της φανερώσεως της Παναγίας. Μέσα σε λίγα χρόνια στον τόπο της Παναγιοφάνειας οικοδομήθηκε περικαλλής ναός, πνευματικό κέντρο και άλλα προσκτίσματα, που αποτελούν σήμερα το Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Φανερωμένης Νέας Αρτάκης.
Το βιβλίο Παναγία Φανερωμένη Νέας Αρτάκης κινείται σε δύο παράλληλα και συμπληρωματικά επίπεδα: Το πρώτο, λειτουργώντας ως ιστορικό πλαίσιο, σκιαγραφεί τη ζωή των Αρτακηνών μέχρι και τις πρώτες, δύσκολες, δεκαετίες μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, δίνοντας έμφαση στην προσφυγιά και στην ίδρυση της Νέας Αρτάκης. Το δεύτερο, με χρονική αφετηρία την ημέρα της Παναγιοφάνειας, ταξιδεύει τον αναγνώστη μέχρι το σήμερα, με πληθώρα πληροφοριών για την ανέγερση, τα ιερά κειμήλια, τις θρησκευτικές πανηγύρεις, τους ευεργέτες και τους κοπιώντες του Ιερού Προσκυνήματος. Με τον συνδυασμό των δύο αυτών επιπέδων αναφοράς, ο συγγραφέας φιλοδοξεί να προσφέρει ένα βιβλίο, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμεύσει και ως εγχειρίδιο τοπικής ιστορίας.
Ο φιλόξενος Βασιλιάς Κύζικος, οι τολμηροί Αργοναύτες, η γλυκομίλητη κυρα-Καλώ, ο τσιγκούνης μυλωνάς και το Ρηγόπουλο από την Κρήτη, είναι μερικοί μόνο από τους ήρωες που ζωντανεύουν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου. Τα Παραμύθια της Κυζίκου απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους και τους καλούν σε ένα ονειρικό ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο.
Το βιβλίο Πολεμικές επιχειρήσεις στα Μικρασιατικά παράλια κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) περιγράφει λεπτομερώς τις επιχειρήσεις των δυνάμεων της Αντάντ στα Μικρασιατικά παράλια, από το Αδραμύττι στον βορρά μέχρι την Αττάλεια στον νότο, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Συμπεριλαμβάνονται οι ενέργειες των συμμαχικών υποβρυχίων στην Προποντίδα, ενέργειες οι οποίες ανησύχησαν πολύ τους Γερμανούς και τους Τούρκους επιτελείς, επειδή απείλησαν ως και την Κωνσταντινούπολη.
Ειδικότερα, το βιβλίο αυτό ασχολείται με τις δράσεις της Αντάντ εναντίον της Σμύρνης, με τις έρευνες για βάσεις γερμανικών υποβρυχίων, με τις αεροπορικές εμπλοκές, με τις επιδρομές Μικρασιατών ατάκτων (τους οποίους οργάνωσαν και υποστήριξαν οι Βρετανοί και οι Γάλλοι) και με κατασκοπευτικές επιχειρήσεις. Για την εκπόνηση του έργου χρησιμοποιήθηκε πληθώρα πηγών, αρχείων, φωτογραφιών, χαρτών και μαρτυριών (ελληνικών και ξένων).
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στο διαδίκτυο. Συμφωνώντας αποδεχτείτε τη χρήση των cookies σύμφωνα με την πολιτική Προστασίας Προσωπικού Απορρήτου του kyzikos.gr
